Van oorsprong is Wilders rooms-katholiek maar hij liet zich uitschrijven uit de kerkelijke register en is nu een agnost. Zijn vader is geboren in Maasbree en zijn moeder in Nederlands-Indië. Wilders heeft zijn mavo- en havo-opleiding aan het St. Thomas college in Venlo met succes afgerond en is daarna een vervolg opleiding gaan doen in Amsterdam. Daar deed hij de studie Stichting Opleiding Sociale Verzekeringen. Wilders is in militaire dienst geweest waarbij hij twee jaar in Israël zat. Toen hij eenmaal weer terug in Nederland was behaalde hij een aantal deelcertificaten voor rechtsgeleerdheid aan de Open Universiteit. Hij heeft ook enkele jaren bij de Ziekenfondsraad en de Sociale Verzekeringsraad gewerkt.

In 1997 is Wilders zijn politieke carrière begonnen in de Utrechtse gemeenteraad. Hij werd een jaar later Kamerlid namens de VDD. Wilders was in 1989 lid geworden van die partij. Uiteindelijk is hij op 3 september 2004 uit de VVD fractie gestapt en richtte zijn eenmansfractie op (Groep Wilders). De eenmansfractie werd de PVV, waarvan Wilders tot op heden enig lid is. In 2006 werd hij na de Tweede Kamerverkiezingen fractievoorzitter. De partij is sinds 2009 vertegenwoordigd in het Europese Parlement en sinds 2011 ook in de provinciale Staten en in de Eerste Kamer.

Wilders staat voornamelijk bekend om zijn politieke standpunt over de Islam. Hij stelde een keer dat hij moslims niet haat, maar wel het geloof. De Islam wordt door hem bestempeld als ‘Het Kwaad’ en een ‘gewelddadige religie’. Op 8 augustus 2007 pleitte Wilders in een ingezonden brief aan de Volkskrant voor een verbod op de Koran. Zijn visie over het geloof wordt ook doorgetrokken in zijn partij. De PVV vind dat islamisering de vrijheid in Nederland beperkt. Zij zien de islam als een totalitaire ideologie. In haar verkiezingsprogramma stelt de PVV dat er sprake is van een strijd met “linkse elite” die een alliantie zou hebben gesloten met de islam. Ook dient artikel 1 van de Grondwet, waarin staat dat iedereen in Nederland in gelijke gevallen behandeld moet worden, volgens PVV vervangen te worden. Zij stellen dat er een artikel moet komen waarin de joods- christelijk- humanistische cultuur als de dominante moet worden verankerd. Tot slot pleit PVV voor een Groot-Nederland, de eenwording van Nederland en Vlaanderen.